معرفی شاخص ایمپکت فاکتور (ضریب تأثیر)

ایمپکت فاکتور (ضریب تأثیر) در سال 1983 برای اولین بار ارائه شد و در حال حاضر مجموعه‌ شاخص‌های ضریب تأثیر تحت عنوان Journal Citation Report یا JCR به طور سالانه توسط مؤسسه Clarivate Analytics منتشر می‌شود. با وجود اتکا به این موضوع که شاخص ایمپکت فاکتور به صورت گسترده و در سطح بین‌المللی وجود دارد، ولی انتقادهایی نیز نسبت به آن مطرح می‌باشد.

برای جبران نواقصی که این شاخص دارد، دو محقق از دانشگاه واشنگتن شاخص‌های دیگری (Eigenfactor و Article Influence Score) را ارائه دادند که این شاخص‌ها مثل شاخص ضریب تأثیر از داده‌های استنادی برای ارزیابی نفوذی یک مجله استفاده می‌کنند و در مورد مجله‌هایی هستند که در Master Journal List مؤسسه Clarivate Analysis وارد شده‌اند.

ژورنال ایمپکت فاکتور در گزارش سالانه JCR ارائه می‌شود و در حال حاضر در اواخر June هرسال ارائه می‌شود؛ گزارشی که در سال 2023 ارائه می‌شود مربوط به سال 2022 می‌باشد؛ یعنی JCR 2022. مقاله‌هایی که در سال 2020 و 2021 منتشر شده‌اند (یعنی دو سال قبل‌تر از زمان محاسبه ایمپکت فاکتور) باید فرصتی داشته باشند که مورد استناد قرار بگیرند. بنابراین، در سال 2022 این استنادات را می‌شمارند. اما JCR 2022 چه فرمولی دارد؟

مخرج کسر: مجموعه مقالات چاپ شده در سال 2020 و 2021

محاسبه ایمپکت فاکتور یک فرمول کسری دارد که در صورت کسر تمام مجموعه استناداتی قرار می‌گیرد که مجله در سال 2022 دریافت کرده است. منتها نه به همه مقالاتی که منتشر کرده است، بلکه مقالاتی که به عنوان مقالات اصیل و مروری شناخته می‌شوند در این لیست قرار می‌گیرند.

برای درک بهتر شاخص ضریب تأثیر، یکی از مجله‌های دانشگاهی که در پایگاه ISI ایندکس شده است را بررسی می‌کنیم. تعداد استنادات دریافتی این مجله در سال‌ 2020، معادل 118 بوده است و این رقم برای سال 2021، 104 استناد بوده است که 222 استناد، مجموعه استنادات این مجله برای مجموع این دو سال می‌شود. تمام موارد قابل استناد این مجله در سال 2020، 52 مقاله و در سال 2021، 41 مقاله بوده است. بنابراین با قرار دادن این اعداد در فرمول بیان شده، ژورنال ایمپکت فاکتور این مجله 2/4 به دست می‌آید.