شاخص H-Index

شاخص اچ به این پرسش پاسخ می‌دهد که هر یک از پژوهشگران به تنهایی چه نقشی در پیشبرد و گسترش مرزهای علوم در حوزه های مختلف دانش بشری دارند؟ در اصل شاخص اچ با استفاده از شمارش استنادها به حاصل کار یک پژوهشگر در طول حیات وی امتیاز می‌دهد.

این شاخص همزمان هم به کمیت (تعداد مقاله) و هم به کیفیت (تعداد استنادها) اهمیت می‌دهد. اندازه گیری دقیق شاخص اچ به میزان جامعیت پایگاه‌ها بستگی دارد.

شاخص h عبارت است از تعداد مقالات نویسنده که تعداد ارجاعات برابر با h و یا کمتر از آن دارند. مثال چنان چه شاخص h نویسنده ۸ باشد، مفهوم آن این است که این نویسنده ۸ مقاله منتشر شده دارد که هرکدام حداقل ۸ استناد یا Citation دارند. به عبارت دیگر مفهوم آن این است که سایر مقالات این نویسنده کمتر از ۸ استناد دارند.

ممکن است دانشمندی تنها 3 مقاله داشته باشد با میلیونها citation اما فرد دیگری 5 مقاله داشته باشد با h index 5 و فرد متخصص دیگری 2 مقاله داشته باشد با h 2...

با استفاده از multiple h index بصورت نزولی مقادیر استناد به مقالات مرتب سازی انجام می‌گیرد. در نتیجه مالتیپل اچ دانشمند بالا می‌رود. در واقع اجازه نمی‌دهیم تعداد کم مقالات منتشر شده توسط یک فرد که رشته تخصصی‌تری دارد عاملی برای پایین بودن رتبه علمی فرد شود.

برای محاسبه این شاخص، همانند شاخص h مقالات و استنادها بصورت نزولی درجدول قرار می‌گیرد اما در سطری دیگر سن هر مقاله نیز گنجانده می‌شود. اما بر خلاف محاسبه شاخص‌های قبلی، بجای محاسبه یک h و یک هسته، چندین h و چندین هسته محاسبه می‌شود و سپس با ترکیب h ها و هسته‌های بدست آمده، اچ جدیدی تحت عنوان Multiple h index بدست می‌آید.

از ضعف‌های شاخص اچ این است که نویسندگان تازه کار (به سبب کوتاه بودن عمر پژوهشی) را نمی‌توان با نویسندگان کهنه کار مقایسه کرد. زیرا که میزان مقالات و استنادات با گذشت زمان افزایش می‌یابد.

هرش برای مقایسه دانشمندان در مراحل مختلف دوره فعالیتشان، پارامتر M را عرضه کرد. هرش با در نظر گرفتن طول عمر پژوهشی پژوهشگر و اصلاح شاخص اچ متناسب با آن شاخص M را پیشنهاد کرد.

در این صورت شاخص هرش به دست آمده را بر طول عمر پژوهشی یک محقق (از زمان اولین مقاله منتشر شده) تقسیم می‌کنیم.