ایده پردازی تحقیقاتی

انتخاب ایده تحقیقاتی باید حائز ویژگی‌هایی باشد که در زیر به تفکیک درمورد آن‌ها صحبت خواهیم کرد:

اهمیت یا اولویت داشتن موضوع تحقیق

میزان گستردگی یک مشکل، شدن آن یا عدم وجود راه حل مناسب برای یک مشکل و... میزان اهمیت را نشان می‌دهد. مشکلاتی که گستردگی بیشتری دارند و با مرگ و میر بیشتری همراه هستند و همچنین مشکلاتی که راه حل های کنونی برای آن‌ها مناسب نیستند، از اهمیت بیشتری برخوردارند.

اهمیت و اولویت هرموضوع تحقیقاتی برحسب منطقه‌ای که تحقیق در آن انجام می‌شود، فرق می‌کند. همچنین هر مرکز تحقیقاتی اولویت‌های خاص خودش را دارد.

تکراری نبودن موضوع تحقیق

اگر موضوعات موجود برای تحقیق را به صورت یک طیف در نظر بگیریم، درمورد برخی از موضوعات تحقیقات زیادی صورت گرفته است و جوانب مختلف موضوع کاملاً مشخص شده است. در حالی که برخی موضوعات کاملاً جدید و بکر هستند و جای هرگونه تحقیق درمورد آن‌ها وجود دارد. اکثر موضوعات تحقیقاتی در حد فاصل دو انتهای طیف قرار دارند و بخش‌های مبهمی دارند یا قابل اعتماد نیستند.

برخی تحقیقات قبلی با روش صحیح انجام نگرفته‌اند و دارای نقص هستند یا قابل اعتماد نیستند. برخی نتایج تناقضات زیادی دارند که می‌توان درمورد آن‌ها مجدداً تحقیق کرد.

مطالعات مقطعی (یا مطالعات شیوع) که در یک مقطع زمانی، در یک زمان خاص و برای گروه جمعیتی مشخصی انجام شده‌اند، در مقطع زمانی دیگر، یا مکان و جمعیت دیگر، تکراری محسوب نمی‌شود.

قابل اجرا بودن موضوع تحقیق

اطمینان خاطر از امکان دسترسی تعداد نمونه کافی، افراد متخصص لازم، امکان تکنیکی، بودجه و زمان کافی

اخلاقی بودن

رعایت اصول اخلاقی و انسانی در اجرای تحقیق بسیار مهم است. اگر اجرای یک موضوع تحقیق سبب آسیب دیدن نمونه‌های مورد مطالعه و زیرپاگذاشتن اصول اخلاقی و انسانی شود، نباید انجام شود.

با صرفه بودن

آیا نتایج تحقیق ارزش بودجه، امکانات، زمان و نیروی انسانی مورد نیاز برای تحقیق را دارا هستند؟

عنوان پروپوزال

عنوان پروپوزال باید دقیق، رسا و ساده باشد. از اصطلاحات مبهم و یا کلمات اختصاری تا حد امکان نباید استفاده شود. عنوان باید کوتاه باشد و تا حد امکان رعایت اختصار شده باشد.

در نوشتن عنوان باید به نوع مطالعه نیز توجه داشت، زیرا نحوه نگارش عنوان برحسب نوع مطالعه متفاوت است. در مطالعات توصیفی - مقطعی همواره مکان تحقیق و مقطع زمانی اجرای تحقیق باید در عنوان آورده شود. در مطالعات تحلیلی نیازی به ذکر مکان و زمان در عنوان نیست.

بسیاری از دانشجویان تصور می‌کنند اول باید عنوان تحقیق را بنویسند و بعد برسند به سایر بخش‌های تحقیق اما این تصور کاملاً اشتباه است. اول باید مسئله وجود داشته باشد تا ضرورت انجام تحقیق به وجود آید و بعد ما بتوانیم عنوان تحقیق را بنویسیم. پس اول مسئله تحقیق و بعد ضرورت و اهمیت انجام تحقیق، مهمترین شرایط لازم برای انجام یک تحقیق است و وقتی هردو مهیا بود، حال نوشتن عنوان اهمیت پیدا می‌کند.

برای نوشتن عنوان باید به اصل H + 5W توجه کنیم (چه چیز، چه وقت، چه کسی، کجا، چرا و چطور). اگر قرار باشد تمام این عناصر در عنوان قرار گیرد، عنوان بسیار طولانی خواهد شد. چاره این است که محقق برای حفظ طول مناسب عنوان، مهمترین متغیرهای تحقیق خودش را که در واقع مسئله تحقیق او را شکل داده در عنوان حفظ کند و سایر موارد را در متن گزارش خود توضیح دهد.

یادمان باشد کوتاه بودن، قاطعیت، شفافیت و وضوح عنوان مهمترین عوامل اثرگذاری آن بر مخاطب است. عنوان‌های طولانی، با متغیرهایی که برای خواننده دارای مفهوم ابهام آمیز است و عدم وضوح در مشخص نمودن جامعه مورد مطالعه تحقیق و آنچه مورد نظر محقق از انجام تحقیق است، مانع جذب نظر مخاطب به تحقیق است.