هرپس زوستر (زونا)

اپیدمیولوژی و ریسک فاکتورها

شرح حال بیماری بسیار به سیستم ایمنی فرد میزبان ارتباط دارد. فعال شدن مجدد این ویروس به کاهش سیستم ایمنی در اثر بالارفتن سن، بیماری‌هایی که باعث کاهش سطح ایمنی بدن می‌شوند یا کاهش سطح ایمنی در اثر داروهای پزشکی بستگی دارد. این بیماری در زنان شایع‌تر می‌باشد.

سن

بالا رفتن سن بزرگترین ریسک فاکتور می‌باشد. به طوری که 20 درصد بین 50 تا 60 سالگی و 40 درصد از 60 سالگی به بالا اتفاق می‌افتد. عارضه POST herpetic neuralgia هم با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا می‌کند.

بیمارهای immunospressed

مثل بیمارهایی که کورتیکواستروئید می‌گیرند، بیمارهایی که کموتراپی شده یا به هرطریق داروهای سرکوبگر ایمنی می‌گیرند (مثل MS)، بیمارهای پیوندی یا بیمارهای HIV Positive و بیماری‌های اتوایمیون (مثل IBD Or Rheumatoid arthritis) در معرض ریسک بالای ابتلا به بیماری هستند.

نحوه انتقال

این بیماری می‌تواند از طریق تماس پوستی مستقیم و یا تنفسی منتقل شود. این درحالی‌ست که این ویروس در بزاق بیماران مبتلا هم یافت شده است اما هیچ شواهدی مبنی بر انتقال بیماری از بزاق یافت نشده است.

تظاهرات بالینی

تظاهرات شایع

این بیماری معمولا خود را با راش و درد عصبی خود را نشان می‌دهد. کمتر از 20 درصد می‌تواند علائم سیستمیک مثل سردرد، تب و بی‌حالی دهد.

راش‌های پوستی

راش بصورت پاپول‌های اریتماتو در یک ناحیه یا چند ناحیه کنارهم در پوست خود را نشان می‌دهد. ناحیه درگیر با گانگلیون حسی درگیر در بیماری رابطه مستقیم دارد. در عرض چندروز، وزیکول یا بولاهای گروهی علائم غالب هستند. در عرض 3 تا 4 روز این راش‌ها چرکی می‌شوند. این راش‌ها در افراد پیر یا immunosuppressed می‌تواند هموراژیک نیز شود. پس از درمان بیماری زخم ناشی از راش‌های بیمار ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها بماند. درحالی‌که این راش‌ها هرکجای بدن ممکن است ظاهر شوند، قفسه سینه و کمر بیشترین میزان شیوع را دارد.

Acute neuritis

درد شایع‌ترین علامت این بیماری است. بیشتر بیماران از درد ضربان‌دار و یا سوزاننده شکایت دارند. درد پرودرمال مربوط به این بیماری معمولا چند روز قبل از بروز راش آغاز می‌شود که این درد ممکن است در ابتدا، گهگاهی یا مادام باشد.

Zoster sine herpete

این اصطلاح برای فرمی از این بیماری استفاده می‌شود که راش ندارد اما درد بیمار ادامه دارد و می‌توان با آزمایشات سرولوژیک برای واریسلا زوستر تشخیص را قطعی کرد.

Complications

شایع ترین عارضه این بیماری post herpetic neuralgia می‌باشد. از سایر عوارض می‌توان به عوارض چشمی، نورولوژیک و bacterial superinfection of skin اشاره کرد.

Post herpetic neuralgia

به ادامه درد پس از 90 روز از شروع راش گفته می‌شود (نمره 3 از 10). علائم حسی مثل بی‌حسی، خارش، گزگز شدن می‌تواند در ناحیه پوستی مذکور بروز پیدا کند.

Herpes zoster ophtalmicus

Herpes zoster ophtalmicus ناشی از درگیری شاخه افتالمیک از عصب trigeminal  می‌باشد که می‌تواند با علائم conjunctivitis، بی‌حسی چشم درگیر سردرد و بی‌حالی شروع شود (درصورت عدم درمان مناسب این عارضه می‌تواند به از بین رفتن بینایی فرد نیز منجر شود).

سایر عوارض (نادر)

Acute retinal necrosis
Ramsay hunt syndrome (herpes zoster oticus)
Aseptic meningitis
Encephalitis
Peripheral motor neuropathy
Myelitis
Guillain-barre syndrome

رویکرد تشخیصی

تشخیص این بیماری به صورت بالینی بوده و با شرح حال راش‌های یک طرفه و دردناک با توزیع مرتبط با بیماری مشخص می‌شود؛ اما در صورت نیاز به قطعیت تشخیص می‌توان از تست‌های pcr و direct fluorescent antibody (dfa) استفاده کرد.

درمان

 هدف عمده در درمان این بیماری کنترل درد و درمان آنتی ویرال می‌باشد. درمان آنتی ویرال باعث بهبود علائم پوستی، کاهش شدت و طول مدت درد و جلوگیری از تشکیل ضایعات جدید می‌شود.

اندیکاسیون‌های درمان به طول مدت گذشته از شروع علائم و علائم همراه بستگی دارد.

درصورتی که کمتر از 3 روز از شروع علائم گذشته است درمان آنتی ویرال اندیکاسیون دارد.

درصورتی که 3 روز از شروع علائم گذشته باشد و بیمار دارای ضعف باشد، ناحیه درگیر درحال گسترش باشد یا درسنین بالا بیماری بروز پیدا کرده باشد، همچنان اندیکاسیون شروع درمان آنتی ویرال را دارد.

در بیماران دارای ضعف سیستم ایمنی حتی پس از 3 روز از شروع علائم نیز شروع درمان آنتی ویرال اندیکاسیون دارد.

هیچ شواهد اثبات شده‌ای مبنی بر افزایش شدت بیماری در دوران حاملگی یا اثر روی جنین وجود ندارد.

برای درمان بیماران عارضه‌دار یا ضعف ایمنی اثبات شده شدید از آنتی ویرال‌های تزریقی استفاده می‌شود:

Valacyclovir 1000mg 3times daily
Famcyclovir 500mg 3times daily
Acyclovir 800mg 5times daily

درمان انتخابی در حاملگی آسیکلوویر می‌باشد.

برای درمان درد بیمار می‌توان از استامینوفن، nsaids، کورتیکواستروئیدها، گاباپنتین و TCAها (مثل ایمی پرامین، نورتریپتیلین و آمی تریپتیلین) استفاده کرد. برخی مطالعات ثابت کرده‌اند که اثر سینرژیک کورتیکواستروئید و آسیکلوویر می‌تواند به بهبود سریع‌تر بیمار کمک کند.

درصورت نیاز به داروی تزریقی

Acylovir 10 mg/kg every 8 hours
Valacycovir 1g 3times daily