تصویربرداری دستگاه گوارش فوقانی

اندیکاسیون

• مشکل در بلع یا دیسفاژی
• درد قفسه سینه و شکم
• رفلاکس (GERD)
• استفراغ
• سوء هاضمه شدید
• وجود خون در مدفوع (نشان دهنده خونریزی داخلی دستگاه گوارش)
• دیورتیکول، تومور، زخم معده، جای زخم، فتق هیاتال، انسداد
• التهاب مری، معده، اثنی عشر
• ناهنجاری‌های دیواره عضلانی دستگاه گوارش
• Malrotation

آمادگی بیمار

• ۶ تا۸ ساعت قبل از انجام آزمون NPO باشد
• از کشیدن سیگار و جویدن آدامس خوداری شود

مراحل و تکنیک‌های انجام آزمون Single contrast

ابتدا بیمار مقداری از ماده حاجب را می‌خورد و سپس یک گرافی از مری در حالت Lateral Upright  تهیه می‌شود.

در گرافی دوم به بیمار گفته می‌شود مقداری از ماده حاجب را در دهان خود نگه دارد و با اشاره پرتوکار، ماده حاجب را قورت دهد و بلافاصله اکسپوز انجام می‌شود.

گرافی سوم در نمای Oblique و با قورت دادن آب دهان بیمار تهیه می‌شود که به این گرافی اصطلاحا مخاطی گفته می‌شود.

گرافی چهارم را در حالتی که بیمار ماده حاجب را همچون آب پشت سرهم قورت می‌دهد تهیه می‌کنیم. در نمای Oblique (RAO)
بعد از گرافی چهارم به بیمار گفته می‌شود کل ماده حاجب را بخورد.

در این گرافی بیمار کمی بیشتر Oblique می‌شود و برای حفظ تعادل دست خود را به تخت می‌گیرد. در این نما باید کل معده را داشته باشیم.

در گرافی ششم هدف گرفتن فوندوس پر و بولب خالی است در حالت Oblique (LPO).

در حالت prone و نمای Oblique  که هدف داشتن بولب پر و فوندوس خالی می‌باشد (RAO).

در گرافی اخر به بیمار گفته می‌شود در حالت AP قرار بگیرد و با دو دست خود به معده فشار وارد کند برای جداسازی لوب‌ها و زانوها را خم کرده تا اکسپوز انجام شود و هدف داشتن معده در تصویر است.

نکات تکمیلی

• نماهای روتین: PA  و RAO (یا AP or LPO).
• در حالت PA هوا بیشتر در فوندوس معده و باریم در تنه و پیلور معده است.
• در حالت (RAO (40°_70° باریم هنوز در بادی و پیلور است و همچنین بولب دئودنوم پر از باریم است.
• در حالت AP SUPINE باریم در فوندوس و هوا در تنه و پیلور معده است.
• در حالت LPO (30°_60°) بالب دئودنوم پر از هوا دیده می‌شود.
• سانتر: L1_Center to lower costal margin (elbow)

معاینه Double contrast

در صورت نیاز و تشخیص از معاینه دوگانه باریم به همراه عوامل جوشان استفاده می‌شود.

عوامل جوشان مختلف به صورت پودر، گرانول یا مایع در دسترس هستند. این عوامل در تماس با مایع معده 300 تا 400 میلی لیتر دی اکسید کربن آزاد می‌کنند.

معاینه معمولاً با تزریق داخل وریدی 0.1 تا 0.2 میلی گرم گلوکاگون شروع می‌شود. پس از این تزریق، بیمار یک عامل جوشان و سپس 10 میلی لیتر آب می‌خورد تا ترشح دی اکسید کربن در معده تسهیل شود. سپس بیمار در وضعیت مایل خلفی چپ می ایستد و از او خواسته می‌شود تا محتویات یک فنجان حاوی 120 میلی لیتر باریم با چگالی بالا را با حداکثر سرعت ممکن ببلعد در حالی که نماهای دوگانه مری به صورت متوالی به دست می‌آید. این نماها باید شامل قسمت دیستال مری و محل اتصال مری به معده  باشد. باریم اغلب به صورت آبشاری در معده پر از گاز دیده می‌شود (تصویر A).

پس از معاینه مری، میز به حالت افقی پایین می‌آید و بیمار به صورت دایره‌ای کامل چرخانده می‌شود تا پوشش کافی باریم در تمام سطوح معده حاصل شود. سپس نماهای Supine ،Lpo ،Rpo از آنتروم و بادی معده تهیه می‌شود ( تصویرB).

سپس بیمار در وضعیت خوابیده به پهلوی راست قرار می‌گیرد تا یک نمای دوگانه از کاردیا و فوندوس داشته باشیم (تصویر C).

سپس بیمار در وضعیت نیمه عمودی و RPO قرار می‌گیرد تا نمایی از انحنای کوچک و تنه فوقانی و فوندوس را داشته باشیم (تصویر D).

نمای Supine، LPO از پئودنوم که ظاهر صاف بولب را نشان می‌دهد (تصویر E).

تکنیک جریان با چرخش آهسته بیمار از یک سمت به سمت دیگر انجام می‌شود تا باریم دیواره معده را به صورت لایه نازکی کاملا پوشش دهد.

تکنیک جریان برای نشان دادن ضایعات کم عمق برجسته یا فرورفته در سطح بسیار ارزشمند است (تصویر F).

تکنیک جریان

با جریان باریم در سطح معده، دو ضایعه پولیپوید (پیکان) در دیواره خلفی مشخص می‌شود. این بیمار مبتلا به ایدز دارای سارکوم کاپوزی در معده بود که با بیوپسی ثابت شده بود.