قوانین مربوط به حق اشعه

در کار با اشعه چه مزایایی برای کارکنان باید در نظر گرفته شوند؟

در ماده ۲۰ قانون حفاظت در برابر اشعه به صراحت عنوان شده است که برای افرادی که با اشعه سروکار دارند، باید مزایای زیر تعلق بگیرد. قانون‌گزار در ماده ۲۰ قانون ، حق اشعه و مزایا را بر مبنای "مقدار و  شرایط بالقوه پرتودهی محیطی که کارگران یا کارکنان در حین کار با آن مواجه هستند" عنوان کرده است. دو عاملی که تا پیش از اصلاحیه‌ی جدید در سال ۹۶، سهم و نسبت مساوی برای آن‌ها در نظر گرفته شده بود.

مزایای کار با اشعه به شرح زیر هستند:

کاهش ساعات کار
افزایش میزان مرخصی استحقاقی و استفاده اجباری از مرخصی استحقاقی
سنوات ارفاقی برای بازنشستگی
پرداخت مزایا و فوق العاده کار با اشعه

کاهش ساعات کار با اشعه

کاهش ساعات کاری کارکنان تا چه میزان است؟

بند ۱ ماده ۲۰ قانون حفاظت در برابر اشعه:
۱- کاهش ساعات کار هفتگی تا میزان ۲۵% ساعات کار مقرر برای سایر کارکنان. ساعات کار هفتگی در قانون کار و سایر قوانین مدیریت خدمات کشوری ۴۴ ساعت در هفته تعیین شده است. حداکثر ساعات کاری که در کار با اشعه کاهش می یابد ۲۵ درصد از ۴۴ ساعت خواهد بود (0.25×44=11). یعنی "حداکثر" ۱۱ ساعت کاهش.

بنابراین ساعات کار افرادی که در کار با اشعه مشغول هستند حداقل ۳۳ ساعت و حداکثر ۴۴ ساعت خواهد بود. تعیین اینکه چه میزان از کاهش ساعات کار به کدام کارگران و کارکنان در تماس با اشعه باید رعایت شود طبق آیین نامه و دستورالعمل "تعیین گروه پرتوکاری" و "درصد فوق العاده کار با اشعه" خواهد بود.

مرخصی کار با اشعه

میزان مرخصی در یک سال کار با اشعه به چه صورت است؟

بند ۲ ماده ۲۰ قانون کار با اشعه

افزایش میزان مرخصی استحقاقی سالیانه تا یک ماه در سال برای مدت اشتغال به کار با اشعه، استفاده از مرخصی استحقاقی سالیانه در آن گونه موارد در طول هر سال اجباری است. یعنی مرخصی کارکنان در کار با اشعه در یک سال حداکثر به مدت یک ماه قابل افزایش است، که این مرخصی قابل ذخیره شدن نیست و کارگران و کارکنان بالاجبار بابد از تمام مرخصی خود در یک سال استفاده نمایند.

بازنشستگی کار با اشعه

سنوات ارفاقی حق اشعه و بازنشستگی کار با اشعه و پرتوکاران

بند ۳ ماده ۲۰ حفاظت در برابر اشعه در خصوص سنوات ارفاقی و بازنشستگی اشعه و پرتوکاران چنین گفته شده است:

افزایش مدت خدمت مورد قبول تا یک سال به ازاء هر یک سال کار با اشعه؛ حداکثر این افزایش تا ۱۰ سال و منحصراً از نظر بازخرید، بازنشستگی، از کار افتادگی و تعیین حقوق وظیفه قابل احتساب می‌باشد. یعنی یک سال ارفاقی به ازای یک سال کار در خصوص کار با اشعه. البته این یک سال سقف سنوات ارفاقی است و میزان دقیق سنوات ارفاقی بازنشستگی، با توجه به درصد اشعه و گروه پرتوکاری تأیید می‌شود.

بازنشستگی عمومی بویژه در تامین اجتماعی همزمان وجود دو شرط را الزامی می داند:

الف: شرط حداقل سابقه و سنوات واریز بیمه
ب: شرط حداقل سن مورد نیاز برای بازنشستگی

در خصوص کار با اشعه و اعمال سنوات ارفاقی این سؤال مطرح می‌شود که آیا پس از تکمیل سابقه بازنشستگی لزومی به رسیدن به حداقل سن وجود دارد یه نه؟

صندوق‌های بازنشستگی جواب این سال را بله می‌دانند اما طی شکایت‌هایی که در این خصوص به دیوان عدالت اداری صورت گرفت، در نهایت طی رای نهایی هیأت دیوان عدالت اداری در نظر گرفتن شرط سنی را ابطال کرد.

حق اشعه و مزایا و فوق العاده کار با اشعه

طبق بند ۴ از ماده ۲۰ قانون حفاظت در برابر اشعه در خصوص پرداخت حق اشعه و حقوق و مزایای کار با اشعه؛

پرداخت تا ۵۰% حقوق و مزایا به عنوان فوق العاده کار با اشعه؛ طبق این بند کارگران و کارکنانی که با اشعه کار می‌کنند، مانند کارشناس و اپراتورهای رادیولوژی حداکثر تا ۵۰% حقوق و مزایای وی باید پرداخت شود.

طبق ماده ۲۲ آیین نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه، میزان درصد حق اشعه با توجه به پوزیشن کاری متفاوت است:

‌به پرتوکاران گروه الف تا میزان حداکثر ۱۰۰% مزایای مندرج در بندهای ۱ و ۲ و ۴ ماده ۲۰ قانون طبق شرایط زیر:

بر حسب تجربه و تبحر در کار با اشعه تا ۲۰%
بر حسب داشتن گرایش هسته‌ای در دوران تحصیل و یا گذراندن دروس فیزیک بهداشت و یا فیزیک پزشکی یا دوره‌های تخصصی حفاظت در برابر اشعه تا ۲۰%
بر حس به کاربردن وسایل حفاظت در برابر اشعه فردی و وسائل حفاظتی مورد نیاز تا ۱۰%
بر حسب شرایط کار حداکثر تا ۵۰% ‌باید توسط دارندگان پروانه اشتغال اعمال و پرداخت گردد.

به پرتوکاران گروه (ب) تا میزان حداکثر ۶۰% مزایای مندرج در بندهای ۱ و ۲ و ۴ ماده ۲۰ قانون طبق شرایط زیر:

بر حسب تجربه و تبحر در کار با اشعه تا ۱۵%
بر حسب داشتن گرایش هسته‌ای در دوران تحصیل و یا گذراندن دروس فیزیک بهداشت و یا فیزیک پزشکی و یا دوره‌های تخصصی حفاظت در برابر اشعه تا ۱۰%.
بر حسب به کاربردن وسائل حفاظت در برابر اشعه فردی و وسائل حفاظتی مورد نیاز تا ۱۰%.
بر حسب شرایط کار تا حداکثر ۲۵% ‌باید توسط دارندگان پروانه اشتغال اعمال و پرداخت گردد.

‌تبصره ۱: مزایای فوق‌الذکر در صورت تغییر شرایط این آیین‌نامه و یا شرایط کاری شخصی لازم‌التغییر است.

تعیین گروه پرتوکاری کار با اشعه

در ماده ۷ آیین نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه ابتدا پرتوکار تعریف شده است. در ادامه پرتوکارها را به دو گروه الف و ب تقسیم بندی کرده است. متن ماده ۷ به شرح زیر است:

“پرتوکار” به شخص حقیقی اطلاق می‌گردد که با منابع مواد اشعه به طور فیزیکی در ارتباط باشد که شامل پرتوکاران گروه الف و گروه ب می‌گردد.

‌پرتو کار گروه (الف)  به شخص حقیقی اطلاق می‌گردد که در شرایطی کار می‌کند که دز سالیانه آن می‌تواند از ۳% حد دز معادل سالانه تجاوز نماید.

پرتوکار گروه (ب)  به شخص حقیقی اطلاق می‌گردد که در شرایطی کار می‌کند که معمولاً دز دریافتی سالانه وی از ۳%  حد دز معادل سالانه تجاوز‌ نمی‌نماید.

معیارهای لازم جهت درصد فوق العاده کار با اشعه و حق اشعه دو عامل “شرایط محیط کار” و عامل “شرایط شاغل” هستند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر لطفا به سایت‌های زیر مراجعه فرمایید:

حق اشعه و مزایا و فوق العاده های کار با اشعه

دستورالعمل تعیین گروه پرتوکاری و درصد فوق‌العاده کار با اشعه (بازنگری پنج)

انواع دوره های حفاظت در برابر اشعه

اداره کل حفاظت در برابر اشعه

مراکز دارای مجوز برگزاری دوره آموزش حفاظت در برابر اشعه

آیین نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه