مطالعات مورد شاهدی [Case Control]

مطالعات مورد شاهدی (Case Control):

مطالعات مورد شاهدی دسته ای از مطالعات مشاهده ای هستند که معمولاً برای بررسی عوامل مرتبط با بیماری ها یا پیامدها استفاده می شود. در این نوع مطالعات، تحقیق با گروهی از شرکت کنندگان آغاز می شود که بیماری یا پیامد مورد نظر را دارند. همچنین، محقق گروهی را به عنوان گروه کنترل در نظر می گیرد که حداکثر شباهت را به گروه مورد دارد، اما بیماری یا پیامد مدنظر را ندارند و به عنوان گروه شاهد شناخته می شود. سپس، محقق به بررسی تاریخچه بیماران در هر دو گروه می پردازد تا تشخیص دهد که آیا مواجهه خاصی در گروه مورد وجود داشته که در گروه شاهد وجود نداشته باشد یا خیر. اگر مواجهه با یک عامل خاص، در گروه مورد نسبت به گروه شاهد یافت شود که منجر به بروز عارضه یا بیماری فعلی شود، محقق می تواند فرض کند بین مواجهه و پیامد در گروه مورد نسبت به گروه شاهد، ارتباط وجود داشته باشد.

به طور مثال، در مطالعه ای تصمیم داریم به بررسی عوامل ایجادکننده گونه نادری از سرطان بپردازیم. در این تحقیق، گروهی از افراد مبتلا به سرطان را در گروه مورد قرار می دهیم و آن ها را با گروهی از بیمارانی که از بسیاری جهات مشابه گروه مورد هستند، اما بیماری سرطان را ندارند، مقایسه می کنیم. سپس، می توانیم درمورد مواجهه های مختلف از بیماران گروه مورد و شاهد سؤال کنیم تا ببینیم آیا مواجهه در افراد مبتلا به سرطان، با گروهی از افراد که به سرطان مبتلا نیستند، تفاوت دارد یا خیر. در این بررسی مثلا ممکن است متوجه شویم که در افراد مبتلا به سرطان، احتمال استعمال سیگار بیشتر است. بنابراین، سیگار را به عنوان یک عامل خطر برای ابتلا به این نوع خاص سرطان می توانیم شناسایی کنیم.

مزایا مطالعات مورد شاهدی:

مطالعات مورد شاهدی محاسن بسیاری نسبت به سایر مطالعات دارد.
اول، مطالعات مورد شاهدی امکان بررسی و پژوهش درمورد بیماری های نادر را فراهم می کند. یعنی، اگر یک بیماری به ندرت اتفاق می افتد، باید جمعیت بزرگی از افراد را برای مدت طولانی دنبال و بررسی کرد تا موارد کافی برای مطالعه جمع آوری شود که چنین چیزی ممکن است غیرعملی یا با هزینه زیاد همراه باشد. بنابراین، یک مطالعه مورد شاهدی می تواند برای شناسایی موارد فعلی با ارزیابی عوامل تاریخی، در کشف عوامل مؤثر مفید واقع شود.

به عنوان مثال، اگر یک مورد از بیماری در هر 1000 نفر در سال ایجاد شود، پس از ده سال انتظار می رود که حدود 10 مورد بیماری در یک گروه 1000 نفری وجود داشته باشد (اگر ریزش نداشته باشد). از آن جایی که ممکن است چنین بررسی غیرعملی و غیرممکن باشد، اجرای یک مطالعه مورد شاهدی امکان رویکرد عملی تری را فراهم می کند.

دوم، طرح مطالعه مورد شاهدی این امکان را فراهم می کند که عوامل خطر متعدد را به طور همزمان بررسی کنیم. به طور مثال، در مطالعه ای که پیشتر توضیح دادیم، می توانیم از گروه مورد و شاهد در خصوص هر تعداد ریسک فاکتور احتمالی سؤال بپرسیم که ممکن است با بیماری مذکور در ارتباط باشد.

همچنین، مطالعات مورد شاهدی می توانند در هنگام بروز بیماری های نوظهور، بسیار مفید باشند و ارتباطات و مواجهه های بالقوه شناسایی شوند. این مکانیسم مطالعه معمولاً در شیوع بیماری‌های مرتبط با مواد غذایی و محصولات آلوده، یا زمانی که بیماری‌های نادر شروع به افزایش فراوانی می‌کنند، دیده می‌شود؛ همانطور که در سال‌های اخیر در مورد سرخک دیده شده است.

به دلیل مزایای بیان شده، مطالعات مورد شاهدی، معمولاً به عنوان یکی از اولین مطالعات برای شناسایی شواهد مبنی بر وجود ارتباط بین در معرض قرار گرفتن و بروز پیامد استفاده می شود.

معایب مطالعات مورد شاهدی:

رایج ترین نقطه ضعف برای مطالعات مورد شاهدی، تورش یا سوگیری  یادآوری است. در این نوع از سوگیری، احتمال دارد فرد اطلاعات را به اشتباه به خاطر بیاورد یا در مقایسه با گروه کنترل، مواجهه را بیشتر به خاطر بیاورند. به عبارت دیگر، حتی اگر هر دو گروه دقیقاً مواجهه‌های مشابهی داشته باشند، شرکت‌کنندگان در گروه مورد ممکن است بیشتر از گروه شاهد، مواجهه را گزارش کنند. سوگیری یادآوری ممکن است به این نتیجه برسد که بین قرار گرفتن در معرض عامل خطر و بیماری ارتباطی وجود دارد که در واقع وجود ندارد.

مطالعات مورد-شاهدی، به دلیل ماهیت گذشته‌نگرشان، می‌توانند برای ایجاد ارتباط بین مواجهه‌ها و پیامدها مورد استفاده قرار گیرند، اما نمی‌توانند علیت را ایجاد کنند. این مطالعات صرفاً سعی در یافتن همبستگی بین رویدادهای گذشته و وضعیت فعلی دارند.

هنگام طراحی یک مطالعه مورد-شاهدی، محقق باید گروه کنترل مناسب را بیابد. در حالت ایده آل، گروه مورد (آن دسته از شرکت کنندگانی که پیامد را دارند) و گروه شاهد (شرکت کنندگانی که پیامد را ندارند) تقریباً ویژگی های یکسانی مانند سن، جنس، وضعیت سلامت و سایر عوامل را خواهند داشت. این دو گروه باید تاریخچه مشابه و شرایط زندگی نزدیک به هم داشته باشند. بنابراین، در این موارد، محقق باید تلاش زیادی را برای ایجاد گروه کنترل مناسب، جهت تقویت قدرت مطالعه، انجام دهد تا توانایی برای یافتن همبستگی های بالقوه واقعی و معتبر بین مواجهه و پیامد فراهم شود.

منبع:

Case Control Studies